Eksmagazyn.pl

W praktyce gospodarczej, osoby zarządzające przedsiębiorstwem albo jego częścią mogą uzyskiwać przychody na podstawie różnych tytułów prawnych. Przykładowo może to być:

• kontrakt menedżerski,
• umowa o zarządzanie zasobami ludzkimi,
• uchwała o powołaniu członka zarządu,
• umowa o świadczenie usług doradczych,
• umowa o dzieło,
• czy też umowy, na podstawie których kadra menedżerska uzyskuje tzw. opcje menedżerskie.

Przychody uzyskiwane z powyższych tytułów są opodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych i często podlegają obciążeniom emerytalno – rentowym. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wyróżnia, aż dziewięć źródeł przychodów, których zasady opodatkowania różnią się między sobą. Niektóre z nich bowiem, mogą korzystać z opodatkowania według skali podatkowej (18%, 32%), a niektóre ze zryczałtowanych form opodatkowania (np. działalność gospodarcza – stawka liniowa 19%, kapitały pieniężne – 19%). Fakt ten sprawia, że odpowiednia konstrukcja umów zawieranych przez kadrę zarządzającą, może wpłynąć na wysokość obciążeń podatkowych. Należy także pamiętać o obciążeniach w zakresie składek na ubezpieczenie emerytalno – rentowe, których wysokość może być różna w zależności od sposobu kwalifikacji danego przychodu.

Poniżej przedstawiam najczęściej praktykowane możliwości. Aby zobrazować różnice w rozliczeniach dla celów podatkowych, posłużmy się przykładem:

Przykład:

Osoba zarządzająca uzyskuje przychody brutto w wysokości 180.000 zł rocznie. Nie korzysta z żadnych ulg podatkowych. Prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą i wybrała opodatkowanie stawką liniową – 19%. Koszty uzyskania przychodu rocznie wynoszą 1.335 zł.

Kontrakty menedżerskie a umowy o zarządzanie zespołem ludzkim

Jako najbardziej znane i często spotykane w praktyce gospodarczej uznać należy tzw. kontrakty menedżerskie.

UWAGA! Kontrakt menedżerski to umowa cywilnoprawna, której przedmiotem jest powierzenie sprawowania zarządu przedsiębiorstwem. Kontrakt menedżerski to zatem inaczej umowa o zarządzanie przedsiębiorstwem.

Opodatkowanie przychodów uzyskiwanych na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem nie należy do korzystnych, gdyż przykładowo nie można tych przychodów rozliczać w ramach samodzielnie prowadzonej działalności gospodarczej, zaś koszty uzyskania przychodów stosowane do uzyskiwanego przychodu są takie same jak w przypadku umów o pracę.

Biorąc pod uwagę przedstawiony przykład, wynagrodzenie netto menedżera uzyskującego przychód z kontraktu menedżerskiego byłoby następujące:

Przychód brutto – 180.000 zł;

Koszty uzyskania przychodów – 1.335 zł

Ubezpieczenie społeczno – emerytalne – 19.418,45 zł

Ubezpieczenie zdrowotne – 14.452,34 zł;

Podatek PIT – 25.612,00 zł;

Przychód/wynagrodzenie netto – 120.517 zł.

Zdarza się też często, że zarządzający określonym działem przedsiębiorstwa, albo określonym zespołem ludzi, mają zawarte właśnie kontrakty menedżerskie. Może to dotyczyć przykładowo dyrektorów sprzedaży, dyrektorów logistyki, czy też dyrektorów finansowych. Pojawia się wówczas pytanie, czy skoro mam zawarty kontrakt menedżerski dotyczący zarządzania częścią przedsiębiorstwa, to czy przychodów z tego tytułu nie mogę rozliczać w ramach działalności gospodarczej? Skąd taka wątpliwość

Przypomnijmy, kontrakt menedżerski dotyczy zarządzania przedsiębiorstwem, a nie określonym działem przedsiębiorstwa.

Oznacza to, iż umowy zawierane przez osoby zarządzające określonym działem przedsiębiorstwa nie powinny być uznawane za kontrakt menedżerski, tak nazywane i rozliczane podatkowo tak jak kontrakt menedżerski. Umowy dotyczące zarządzania określonym działem przedsiębiorstwa, w tym umowy o zarządzanie zasobem ludzkim mogą być zaś rozliczane w ramach samodzielnej działalności gospodarczej.

Biorąc pod uwagę przedstawiony przykład, wynagrodzenie netto menedżera uzyskującego przychody z zarządzania częścią przedsiębiorstwa przy założeniu, że uzyskuje on te przychody w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanej przy zastosowaniu stawki liniowej 19%:

Przychód – 180.000 zł brutto;

Koszty uzyskania przychodów ponoszone w ramach działalności gospodarczej – 1.335 zł;

Ubezpieczenie społeczno – emerytalne – 14.754,78 zł;

Ubezpieczenie zdrowotne – 3.838,28 zł;

Ubezpieczenie zdrowotne podlegające odliczeniu od podatku – 3.306,12 zł;

Podatek PIT (stawka 19%) – 27.836,82 zł;

Przychód netto – 136.073 zł.

UWAGA! Pamiętajmy, że menedżer zarządzający całym przedsiębiorstwem nie może rozliczać przychodów z tego tytułu w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej. Menedżer zarządzający częścią przedsiębiorstwa albo zarządzający kapitałem ludzkim ma możliwość rozliczania uzyskiwanych przychodów w ramach działalności gospodarczej, w tym przy zastosowaniu stawki liniowej podatku PIT – 19%.

Powołanie do zarządu a opodatkowanie

Zarządzanie przedsiębiorstwem może być też realizowane na podstawie uchwały o powołaniu członka zarządu do struktur zarządczych, a także na podstawie stosunku pracy. W sytuacji, gdy członek zarządu otrzymuje wynagrodzenie za pełnienie funkcji członka zarządu na podstawie uchwały o powołaniu, pamiętajmy, że choć przychody te są opodatkowane według skali podatkowej (18%, 32%), to jednak nie podlegają oskładkowaniu, tj. nie pobiera się od tego wynagrodzenia ani składek na ubezpieczenie emerytalno – rentowe, ani też na ubezpieczenie zdrowotne.

Ponownie, dla zobrazowania, jakie wynagrodzenie „na rękę” otrzyma menedżer powołany do struktur zarządu na podstawie uchwały o powołaniu, spójrzmy na poniższy liczbowy przykład.

Przychód – 180.000 zł brutto;

Koszty uzyskania przychodów – 1.335 zł;

Ubezpieczenie społeczno – emerytalne – 0,00 zł;

Ubezpieczenie zdrowotne – 0,00 zł;

Podatek PIT – 45.626 zł

Przychód netto – 133.039 zł.

Pamiętajmy! Aby skorzystać z opodatkowania w tej formie, konieczne jest pełnienie funkcji członka zarządu na podstawie uchwały o powołaniu z jednoczesnym ustaleniem w tej uchwale zasad wynagradzania członka zarządu.

Usługi zarządzania a usługi doradcze

W praktyce osoby zarządzające często w ramach realizowanych usług świadczą także usługi doradcze, które najczęściej realizowane są już w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej (opodatkowane stawką liniową). Jeżeli menedżer zarządza przedsiębiorstwem, a jednocześnie świadczy usługi doradcze, to konieczne jest odrębne ustalenie wynagrodzenia dla tych dwóch świadczeń. Proporcja wynagrodzeń pomiędzy świadczeniami zarządczymi i doradczymi jest różna i powinna zależeć od zakresu wykonywanych czynności. Na co koniecznie należy zwrócić uwagę przy konstruowaniu tego typu rozwiązań?

Po pierwsze, umowa o świadczenie usług doradczych musi swym zakresem obejmować świadczenie usług innych niż o charakterze zarządczym. Przy konstruowaniu tego rodzaju umów, szczególną uwagę należy zwrócić na zakres świadczonych usług i ich charakter. Nie mogą one bowiem, odpowiadać w jakikolwiek sposób usługom zarządzania przedsiębiorstwem, lub usługom o podobnym charakterze.

Należy także pamiętać, iż usługi realizowane na podstawie umowy doradczej nie mogą być fikcją. Podmiot nabywający tego rodzaju usługi  musi dysponować dowodami wykonania usługi doradczej (np. miesięczne raporty z wykonania usługi). To bowiem pozwala zaliczyć wydatek do kosztów podatkowych przez podmiot nabywający usługę doradczą, a i menedżerowi nikt nie zakwestionuje prawa do rozliczania uzyskiwanych przychodów w ramach działalności gospodarczej.

Umowa o dzieło i wyższe koszty

Jeżeli kadra zarządzająca w ramach wykonywanych obowiązków tworzy dzieło, które jest związane z prawami autorskimi wówczas menedżer, ma prawo zastosować 50% kosztów uzyskania przychodu (nie więcej jak 85 528 zł w skali roku). O czym trzeba jednak pamiętać:

• praca wykonywana przez menedżera musi spełniać przesłanki utworu określone w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych,
• menedżer — jest twórcą w rozumieniu tej ustawy i uzyskiwanie przychodu wynika z korzystania przez menedżera z tychże praw lub rozporządzania tymi prawami,
• praca twórcza może dotyczyć utworów w zakresie architektury, architektury wnętrz, architektury krajobrazu, urbanistyki, literatury pięknej, sztuk plastycznych, muzyki, fotografiki, twórczości audiowizualnej, programów komputerowych, choreografii, lutnictwa artystycznego, sztuki ludowej oraz dziennikarstwa, działalności badawczo-rozwojowej oraz naukowo-dydaktycznej; artystycznej w dziedzinie sztuki aktorskiej i estradowej, reżyserii teatralnej i estradowej, sztuki tanecznej i cyrkowej oraz w dziedzinie dyrygentury, wokalistyki, instrumentalistyki, kostiumografii, scenografii, w dziedzinie produkcji audiowizualnej reżyserów, scenarzystów, operatorów obrazu i dźwięku, montażystów, kaskaderów; publicystycznej.

Należy też pamiętać, że jeżeli podmiot wypłacający wynagrodzenie z tytułu umowy o dzieło, pomimo spełnienia wyżej opisanych przesłanek nie zastosuje 50% kosztów podatkowych, wówczas koszty takie może rozliczyć menedżer przy wyliczeniu podatku należnego za dany rok podatkowy, tj. w rozliczeniu rocznym.

Opcje menedżerskie jako pochodny instrument finansowy

Oprócz opisanego modelu wydzielania usług doradczych i zarządczych coraz częściej stosuje się innego rodzaju konstrukcje, których celem jest zakwalifikowanie przychodu menedżera do takiego źródła przychodów, które podlega opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem dochodowym, w wysokości 19%. Możliwość taką zapewniają opcje menedżerskie, oparte o tzw. pochodne instrumenty finansowe. Jednak, aby skorzystać z takiej możliwości, menedżer, jak i podmiot wypłacający świadczenie muszą w odpowiedni sposób skonstruować kontrakt opcyjny, na podstawie którego będą realizowane wypłaty. Ponieważ ta formuła rozliczeń nie jest obecnie często praktykowana, to też na potrzeby niniejszego artykułu poprzestaniemy na tych wstępnych informacjach a Czytelników, którzy są zainteresowani szczegółami na ten temat, zachęcam do bezpośredniego kontaktu ze mną.

Podsumowanie

Opisane w niniejszym artykule modele wynagrodzeń kadry zarządzającej z pewnością nie są jedynymi. Łączenie różnych modeli i możliwych rozwiązań z pewnością może przynieść wiele korzyści. Przed wprowadzeniem jednak jakichkolwiek rozwiązań, trzeba przeanalizować ich skutki podatkowe na wszelkich płaszczyznach. Ważne jest także to, aby treść umów odpowiadała faktycznemu zakresowi realizowanych świadczeń. Tylko bowiem bezpieczne rozwiązania mogą przynieść realne korzyści finansowe, których wszystkim Czytelnikom życzę.

Partner cyklu – 8Tax Doradztwo Podatkowe sp. z o.o

Autor: Beata Hudziak, partner zarządzający, doradca podatkowy 8Tax Doradztwo Podatkowe sp. z o.o