Eksmagazyn.pl

Choć mijają dekady od poznania anoreksji jako zaburzenia, wciąż nie ma skutecznej terapii, by wyprowadzić pacjentów z błędnego koła głodu. Ponieważ zaburzenie to obserwowane jest też u innych ssaków, przyjęło się uznawać je za przydatne ewolucyjne: w czasie małej dostępności pożywienia mózg przyjmuje niewiele i jednocześnie zwiększa aktywność organizmu. Ma to pomóc w szukaniu jedzenia, gdy wokół jest go zbyt mało.

Brzmi sensownie, a jeszcze bardziej przekonujący jest fakt, że myszy czy szczury w laboratorium można „wpędzić” w taki cykl aż do ich śmierci z wycieńczenia. Uważa się, że umysł nie jest już w stanie rozróżnić, czym jest normalna dawka pożywienia, konieczna dla dalszego życia i rozwoju. Dlatego osoby z bulimią czy anoreksją są przeświadczone, że zjadły zbyt wiele lub wyglądają zbyt grubo, gdy obiektywnie ich stan może być niebezpieczny dla dalszego życia.

Tylko… co to właściwie znaczy obiektywnie? Pamiętajmy, że mówimy o osobach, które nie mają odpowiedniego odniesienia. Dotąd najbardziej dotkliwe z zaburzeń żywienia uznawano za zaburzenia psychiczne i nie bez racji – mózg jest przecież kluczowym elementem tej układanki. Gorzej, że stosowane najczęściej terapie nie dostarczają satysfakcjonujących efektów.

– Przyjęta na całym świecie terapia poznawczo-behawioralna (CBT) skupia się na procesach poznawczych, by okiełznać zaburzenie żywienia. Niestety, wyzwolenie od zaburzeń w rok po terapii wynosi zaledwie 25%, a efekty długoterminowe nie są znane. Leki psychoaktywne okazują się jeszcze mniej skuteczne – alarmuje prof. Per Sodersten, główny autor badania opublikowanego niedawno na łamach prestiżowego „Frontiers in Neuroscience”.

Jego zdaniem konieczne jest odwrócenie perspektywy: skupienie nie na procesie umysłowym, lecz na procesie jedzenia i nawykach żywieniowych. Nie jest to zresztą pomysł całkiem nowy. Prawie 40 lat temu rozpoznano w anoreksji mechanizm ewolucyjny, który wymusza na mózgu zmiany nawyków. Trzeba te nawyki przestawić na zdrowe, tak po prostu.

Oczywiście brzmi to przesadnie łatwo, ale czasami coś z pozoru łatwego przychodzi zupełnie niespodziewanie. – Wpadliśmy na ten pomysł w chwili, kiedy jedna z pacjentek zwróciła nam uwagę, że ona nie umie jeść i nie wie, jak się najeść – mówi dr Cecilia Bergh z Karolinska Intitutet. A przecież właśnie przypomnienie pacjentowi, kiedy powinien być najedzony, może być skuteczne.

Dlatego powstała aplikacja, która umożliwia podłączenie smartfona do wagi kuchennej. Na niej osoba z zaburzeniem żywieniowym kładzie talerz z posiłkiem. Określona jest masa, a wraz z procesem jedzenia użytkownik jest pytany przez telefon, na ile czuje się najedzony. Telefon następnie tworzy wykres, który uwzględnia czas jedzenia, ilość spożytego pokarmu oraz poczucie sytości. W ten sposób uczy użytkownika, jak jest i jak powinno być – kiedy powinien czuć się syty.

Czy taki sposób może działać? – Zaproponowaliśmy uczenie anorektyczek/ów zdrowego jedzenia jeszcze w 1996. Wtedy uznano to za nietrafione lub nawet niebezpieczne. Dziś w obrębie Sztokholmu nikt nie może już zajmować się pacjentami z takimi zaburzeniami bez programu powrotu do zdrowych nawyków żywieniowych – chwali się prof. Sodersten.

Jego program pomógł już ok. 1500 osobom wyjść z poważnych zaburzeń żywieniowych i powrócić do zdrowego odżywiania. – Mamy średni wynik 75% remisji rok po terapii, tylko 10% osób wraca do szkodliwego trybu życia w ciągu 5 lat po terapii i żaden pacjent dotąd nie zmarł – cieszy się szwedzki naukowiec.

Źródło: Frontiers in Neuroscience